My Shameful English and Mahesh’s Poetry https://thegorkhatimes.com/2020/12/28/my-shameful-english-and-maheshs-poetry/?fbclid=IwAR2ieyZNhnoteDkTjwIYBmHBzGc6tJ7ZSCVszkjlpc_m3RQ3

नेपाली लोकनाटक (सोरठी, घाटु र गोपिचन) का विशेषता

- January 04, 2021

डा. अशोक थापा त्रिभुवन विश्वविद्यालय , नेपाली केन्द्रीय विभाग , कीर्तिपुर सारसङ्‌क्षेप लोकनाटकको लोकजीवनसँग घनिष्ट सम्बन्ध रहन्छ । यही निकटताले गर्दा कतिपय चाडपर्व , शुभअवसर , माङ्गलिक कार्यसँग लोकनाटकको निकटता देखिन्छ । कतिपय लोकनाटक विवाहको अवसरमा देखाउने प्रचलन पनि छ । यो गीत , नृत्य , अभिनय , स्वाङ् आदि विविध संरचनामा रहेको हुन्छ । लोकनाटक हाम्रो आदिम कालदेखिको समाजसँग निकट सम्बन्ध रहेको प्रदर्शनकारी कला हो । बहुसांस्कृतिक देश भएकाले लोकनाटकका लागि नेपाल उन्नत भूमि पनि हो । यहाँ सोरठी , घाटु , गोपिचन , लिला , नचरी , बालन आदिजस्ता लोकनाटकहरू प्रचलनमा छन् । लोकनाटक व्यापक दायरा र क्षेत्र समेटिने प्रदर्शनकारी कला हो । लोकनाटकबाट आधुनिक नाटकमा यथेष्ट प्रभावहरू परेको देखिन्छ । यस लेखमा लोकनाटकको सामन्य परिचय दिएर नेपालका विभिन्न भागमा प्रचलनमा रहेका सोरठी , घाटु र गोपिचन नाटकको चिनारी दिइएको छ र समग्रतामा तिनीहरूको विशेषताको निरूपण गरिएको छ । सरलभाषा हुनु , सामन्य निरक्षर व्यक्तिले पनि बुझ्नु , स्थानीय बोलीमा संवाद गरिनु , माङ्गलिक हुनु आदि लोकनाटकका विशेषताहरू हुन् । मुख्य शब

नेपाली नाटकको समकालीन दृष्‍टि

- January 07, 2021

अशोक थापा, उपप्राध्यापक, नेपाली केन्द्रीय विभाग, त्रिवि क.पृष्ठभूमि प्रस्तुत लेखमा विशेष गरी दुई महŒवपूर्ण पक्ष समेटिएका छन् । पहिलो नेपाली नाटकको पश्चवर्ती सिर्जनात्मक गतिविधि र दोस्रो यसले अबलम्बन गरेको विषयस्रोत । झन्डै चार दशक (वि.सं. २०३० पछि) भन्दा लामो समयदेखि नेपाली नाटकले समसामयिक घटनाहरूलाई अबलम्बन गरेको देखिन्छ । समाजनिरपेक्ष नाटक लेखिँदैन यसर्थ नेपाली नाटककको पछिल्लो समय पनि सामाजिक घटनामै केन्द्रित छन् । समाजकै सापेक्षतामा नाटकलाई तीनै लोकको अनुकरण गरिने विधा भनिएको हुनुपर्छ । हुन त समकालीन शब्दले एकडेढ दशकको समयलाई बुझाउँछ भनिन्छ । पश्चिमी साहित्यमा पछिल्लो पचास वर्ष (५०) को समयमा लेखिएको साहित्यलाई समकालीन साहित्य भन्न सकिन्छ भन्ने धारणा पनि रहेको छ । यस लेखमा पनि नाटकका साझा प्रवृत्तिलाई आधार मानेर वि.सं. २०३० पछिको नाटकसिर्जनालाई समकालीन नाटक मानिएको छ । ख. तीसको दशक (२०३०–२०३९) का नाटकहरू विजय मल्ल र गोविन्दबहादुर मल्ल ‘गोठाले’ले नेतृत्व गरेको मनोविश्लेषणात्मक धारालाई तोड्दै ध्रुवचन्द्र गौतमको विसङ्गतिवादी नाटक त्यो एउटा कुरा (२०३० चैत) को प्रकाशनसँगै नेपाली नाटकको

नेपाली सडक नाटकको प्रवृत्तिगत अनुरेखाङ्‍कन

- January 24, 2021

डा. अशोक थापा उपप्राध्यापक, नेपाली केन्द्रीय विभाग सारसङ्‌क्षेप यस लेखमा सडक नाटकको सैद्धान्तिक पक्षको सङ्क्षिप्‍त चर्चा गर्दै नेपाली नाटकमा सडक नाटकको ऐतिहासिक पक्षको रेखाङ्‍कन गरिएको छ।सडक नाटकको प्रभावकारिता, यसको विशेषता अनि नेपाली रङ्‍गमञ्‍चीय जगत्‌मा यसले छोडेको प्रभावको उल्लेख गर्नु यस लेखको उद्धेश्य रहेको छ। १ . १ विषय प्रवेश प्रस्तुत लेखको शीर्षक नेपाली सडक नाटकको प्रवृत्तिगत अनुरेखाङ्कनमा सडक नाटकको ऐतिहासिक पक्ष र यसको विविध स्वरूपका आधारमा अनुरेखाङ्कन वा सङ्‌क्षिप्‍त रेखाङ्कन गर्ने उद्देश्य अन्तर्भूत छ।नेपाली सडक नाटकको प्रारम्भ , विकास र वर्तमान अवस्थितिको विषयमा चासो राख्‍नु यस लेखको केन्द्रीय पक्ष हो। सडक नाटकको सैद्धान्तिक विमर्शमा आधारित रहेर पाश्‍चात्य सन्दर्भमा सडक नाटकको अवस्थितिको छोटो विमर्श सहित नेपालमा सडक नाटकको स्थिति र अवस्थितिका विषयलाई प्राथमिकताका साथ उठाउनु यो लेखको मूल ध्येय हो । नेपाली भाषामा मात्र नभएर संसारका अनेकौँ राष्‍ट्रहरूमा सडक नाटकको प्रयोगगत अस्तित्व देखिन्छ।राजनीतिक दवावदेखि जनचेतनाको एक अभिन्‍न अङ्गको रूपमा स्व

Search This Blog

डा. अशोक थापा, ASHOK THAPA , PHD